کد مطلب:48263 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

ديدگاه قرآن دربارة مقام قرب الهي چيست؟

مسئلة قرب و بُعد، دو معناي نسبي هستند كه مكان، زمان و حتي حقايق و معاني را با آن دو، توصيف ميكنند; براي مثال دربارة مكان ميگوييم: فلان چيز به ما نزديك، و آن ديگري از ما دور است يا دربارة زمان گفته شده است: فردا به امروز، نسبت به پس فردا، نزديكتر است يا درباره معاني و حقايق ميگوييم: مسلمانِ بخيل ـ نسبت به نجات ـ دورتر از كافر سخي است و... .

كلمة قرب دربارة خداي تعالي نيز به خاطر احاطهاي كه به هر چيز دارد، به كار گرفته شده است: وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيب;(بقره،186) و چون بندگانم سراغ مرا از تو ميگيرند من نزديكم.; وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنكُمْ;(واقعه،85) و ما از شما به او نزديكتريم.; وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ ;(ق،16) و ما از رگ قلب به او نزديكتريم.

روشن است خداوند متعال، با اين تعبيرها ميخواهد مقصود را با عباراتي ساده و قابل فهم ادا كرده باشد، و گرنه مسئلة نزديكي خدا به انسان مهمتر از اين تعبيرها بوده، خداي سبحان بزرگتر از آن وصفها است; براي اين كه خداي تعالي، كسي است كه نفس انسان را آفريده و آثاري براي آن قرار داده است; پس، خداي تعالي، بين نفس انسان و خود نفس انسان و بين نفس انسان و آثار و افعالش واسطه است; از اين رو، خدا از هر جهتي كه فرض شود و حتي از خود انسان به انسان نزديكتر است.

با توجه به مطالب بالا، به اين نتيجه ميرسيم كه تقرب، به معناي آن است كه كسي بخواهد به چيزي و يا كسي نزديك شود; از اين رو، تقرب الهي، به معناي نزديك شدن بنده به خداوند است; يعني بندة خدا، با پيمودن مراحل بندگي و نزديكياش به خدا، خودرا در معرض شمول رحمت الهي قرار ميدهد و اسباب شرّ و عوامل شقاوت و محروميت را از خود دور ميكند; پس، قرب الهي، رسيدن به مقامي است كه از ويژگيهاي آن، رسيدن به سعادتهايي است كه در غير آن مقام به آن نميرسد و آن سعادتها، عبارت است از: اكرام، مغفرت و رحمت الهي.

پس، رسيدن به مقام قرب الهي، رسيدن به بلندترين مراحل سعادت است: وَ السَّـَبِقُونَ السَّـَبِقُون # أُوْلَغكَ الْمُقَرَّبُون # فِي جَنَّـَتِ النَّعِيمِ...;(واقعه،10ـ12)آنهايي كه در دنيا به سوي خيرها و در آخرت به سوي مغفرت و رحمت سبقت ميگيرند، ]سابقين[، همان مقرّبان درگاه خدايند... .

معلوم است، چنين مقامي (نزديكي به خدا) فقط از راه عبوديت و رسيدن به نهايت كمال آن حاصل ميشود و بندگي تكميل نميشود مگر وقتي كه بنده، پيرو محض باشد و اراده و عملش را پيرو ارادة مولايش كند; هيچ چيزي نخواهد و هيچ عملي نكند، مگر آن چه موافق با ارادة مولايش باشد و اين همان داخل شدن در ولايت خدا و قرب الهي است.(ر.ك: تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، ج 18، ص 548ـ549، بنياد علمي و فرهنگي علامه;; همان، ج 19، ص 240ـ243.)